‘Bij het kijken naar de handeling en het zelf uitvoeren van de handeling zijn dezelfde hersengebieden actief’
U kent het wel: u ziet iemand huilen in een film en u zit even later ook wat tranen weg te werken,u ziet een ander ingewikkeld snoeren uit elkaar peuteren en zou het liefst in actie komen om er zelf wat aan te gaan doen. Dit wordt veroorzaakt door uw spiegelneuronen. Spiegelneuronen zijn zenuwcellen die actief worden wanneer je waarneemt wat iemand anders doet, op dezelfde plek in de hersenen als bij degene die de actie uitvoert. ‘Actie’ kan dan slaan op bewegen of spreken, maar ook op wat iemand voelt of zelfs emotioneel ervaart.
Door deze ‘spiegel’ in ons brein nemen we niet alleen waar wat de ander doet of voelt maar tegelijkertijd wordt ons eigen neuraal netwerk geactiveerd, alsof we het gedrag en de emoties zelf vertonen of ondergaan. We kunnen dus letterlijk gedragingen en emoties van anderen kopiëren in ons brein. Dankzij het automatische karakter van dit mechanisme doen we dit ook voortdurend als we in het bijzijn van anderen zijn of zelfs tijdens het televisie kijken.
Dit wonderlijke fenomeen werd in 1995 aan de universiteit van Parma door een Italiaanse groep onderzoekers 1 ontdekt. Zij deden onderzoek naar handacties van apen (Makaken) zoals grijpen en het oppakken van voorwerpen. Er zijn verschillende theorieën over de werking van spiegelneuronen en onderzoek hierover is in volle gang. In het algemeen wordt aangenomen dat dit mechanisme een van de verklaringen is voor het tot stand komen van ons begrip, empathie en sociaal leervermogen.
In 2007 voegden onderzoekers van het Nijmegen Institute for Cognition and Information en het FC Donders Centre for Cognitive Neuroimaging van de Radboud Universiteit hier belangrijke bevindingen2 aan toe. Zij ontdekten dat spiegelneuronen niet alleen actief worden wanneer een waarnemer de waargenomen actie wil imiteren; ze worden nog veel actiever als het de bedoeling is om de actie op een andere manier aan te vullen.
Spiegelneuronen doen dus meer dan alleen spiegelen. Naast het imiteren van andermans gedrag helpen ze ook door het gedrag aan te vullen. Er zou dus ook gesproken kunnen worden van interactieneuronen. Volgens de onderzoekers hangt de activiteit van spiegelneuronen veel meer samen met het selecteren van de juiste actie op waargenomen gedrag dan het imiteren van gedrag. De context waarin op waargenomen gedrag wordt gereageerd, activeert automatisch de geschikte activiteit en dit zonder dat men dezelfde activiteit, imitatie dus, moet onderdrukken. Dit betekent dat spiegelneuronen de gehele tijd gebruikt worden om in een sociale context adequaat te handelen. Daarin is imitatie immers zelden het doel; aanvullend reageren op andermans gedrag ligt veel meer voor de hand.
Deze uitgangspunten kunt u ook gebruiken in gesprekken met uw klanten zakenpartners en collega’s. Juist bij inventarisatiegesprekken over mogelijke risico’s en adviesgesprekken over risicobeheersing is het van belang dat er snel vertrouwen is en informatie optimaal wordt uitgewisseld. Zorg daarom dat anderen goed op u kunnen spiegelen! Dit doet u niet door met uw ‘hoofd vol met kennis van eigen risicomanagementmodellen, raamwerken en methodieken’ het gesprek in te gaan. Hier kan de ander immers niet op spiegelen, hier is geen herkenning. U doet dit het beste door u te verdiepen in uw gesprekspartner door vanuit zijn perspectief en/of vanuit zijn businessmodel naar zaken te kijken.
Spiegelneuronen werken vooral als iemands gemoedstoestand van zijn gezicht is af te lezen. U kunt dan letterlijk met uw gesprekspartner meevoelen. Spiegelneuronen zorgen er dus voor dat u meer inlevingsvermogen kunt ontwikkelen. Maar door uw spiegelneuronen kunt u ook anticiperen op wat uw gesprekspartner denkt, doet en voelt. Vandaar dat spiegelneuronen ook wel empathy neurons worden genoemd.
